In Memoriam drs. Joep van der Pluijm
Drs. Joep van der Pluijm (tweede van links) bij de opgegraven linie aan de Boerijendijk (september 2009)
Geheel onverwacht is gisteren drs. Joep van der Pluijm overleden. Wat de vesting Grol aangaat was hij, wat mij betreft, de onbetwiste kenner. Kennis vergaren aan de bron was zijn devies en archiefonderzoek was (dus) een groot goed. Ontelbare uren heeft hij in archieven doorgebracht. Zelfs tijdens vakanties werd de caravan geparkeerd voor een of ander archief. Vaak in het buitenland, tot aan Brussel en Madrid toe. Tot op hoge leeftijd reisde hij naar archieven in Leiden en Den Haag. Vele tot dan toe onbekende archiefstukken en kaarten heeft hij op zijn zoektocht ontdekt en gepubliceerd.
Wat betreft de circumvallatielinie rondom Groenlo behoort Joep tot een van de eersten die het belang en de historische waarde van dit inmiddels archeologische rijksmonument onderkende.
Hele middagen en avonden hebben we historische kaarten van de linie bestudeerd en bediscussieerd om zo de huidige ligging te achterhalen. Nog langer tuurden we op satellietfoto's en opnames gemaakt vanuit het vliegtuig. En o wee, wanneer er ergens rondom Groenlo een deel van de linie archeologisch werd onderzocht. Dan was Joep er vaak als een van de eersten bij. Het maakte hem dan niet uit hoe de bodemgesteldheid was. Tijdens het onderzoek naar het Groot Hoornwerck moest Joep zelfs ontzet worden, zo diep was hij in de modder vast komen te zitten. In die jaren werd zoveel informatie verzameld dat toen de gemeente ons in 2008 vroeg een boek hierover te schrijven, 'Kijk op de Linie' binnen de kortste keren van de persen rolde.
In Joep van der Pluijm verliezen we, naast een ongeëvenaarde kenner van het Grolse verleden, vooral een zeer gedreven en aimabel man.
Godfried Nijs
4 juli 2016
De Circumvallatielinie rondom Groenlo rijksmonument!
Eigenlijk was de verwachting dat de Circumvallatielinie rondom Groenlo al in oktober 2015 de monumentenstatus zou krijgen. Door omstandigheden heeft het allemaal wat langer geduurd. Zo moest de mogelijke bescherming van een aantal percelen opnieuw bekeken worden naar aanleiding van recente onderzoeksresultaten.
Na advies ingewonnen te hebben bij de gemeenten Berkelland, Oost Gelre, de provincie Gelderland en de Raad voor Cultuur is op 30 juni 2016 door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed besloten de Circumvallatielinie aan te wijzen als beschermd archeologisch monument.
De begrenzing van wat is aangewezen als archeologisch monument kan worden bekeken op de site van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
20 november 2015
Unieke vondstVóór 15 oktober zou bekend zijn of de circumvallatielinie rondom Groenlo zou worden aangewezen als archeologisch rijksmonument. Maar op dit moment, meer dan een maand later, er is nog steeds geen witte rook vanuit Den Haag. Waarom het zo lang duurt is ook bij de gemeente Oost Gelre niet bekend. Geduld is in deze een schone zaak!
Dat er geen enkele twijfel mag bestaan dat de linie die rijksmonumentenstatus meer dan verdient bewijst het onderstaande maar weer eens.
Op een es ten noorden van Groenlo, waar in 1627 de Schans Altena te vinden was, één van de vijf schansen die de linie van 1627 rijk was. RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft op deze plek geofysisch bodemonderzoek gedaan. Deze vorm van non-destructief onderzoek, waarbij de weerstand in de bodem wordt gemeten, heeft zonder enige overdrijving sensationele en unieke resultaten opgeleverd.
Op het computerbeeld dat dit onderzoek opleverde, zijn niet alleen de contouren van de grachten van Schans Altena uit 1627 te ontwaren, maar ook de grachten van de schansen van de belegeringen van 1595, 1597 en 1606! Een es met daarin de resten van schansen uit vier verschillende belegeringen is uniek en kent, voor zover bekend, zijn gelijke in de wereld niet.
Het onderzoek, de resultaten van historisch onderzoek en de interpretatie van de ontdekkingen zijn terug te vinden in een artikel dat hier te downloaden is.
4 oktober 2015
Spannende tijdenHet zijn spannende dagen. Voor 15 oktober moet duidelijk worden of de circumvallatielinie rondom Groenlo wordt aangewezen als rijksmonument. Vooruitlopend hierop verscheen in het Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een artikel over de linie, geschreven door José Schreurs en Jan van Doesburg.
Het belang van de linie wordt hierin opnieuw duidelijk gemaakt. Een citaat:
"Om hiervoor in aanmerking te komen dient de circumvallatielinie te voldoen aan enkele criteria.
Zo hoort zij bij te dragen aan het verhaal van de Nederlandse geschiedenis. Het monumentenbestand
bevat tot nog toe nauwelijks complexen uit de Tachtigjarige Oorlog. De linie van Groenlo vult dus
een lacune. Een tweede eis is dat zij van hoge cultuurhistorische waarde is. Onderzoek wijst uit dat
dit inderdaad het geval is. De resten zijn goed bewaard gebleven en deels zelfs bovengronds zichtbaar.
Ze vertellen, naast historische teksten en afbeeldingen, het verhaal van het beleg. Hun informatiewaarde
is hoog. De linie is van nationaal belang, misschien zelfs van internationaal belang."
Als je dat allemaal leest dan kan die toewijzing toch alleen maar een kwestie van tijd zijn. We wachten toch nog maar even rustig af...
Benieuwd naar het hele artikel? Download het hier als pdf. Veel leesplezier.
30 mei 2015
Circumvallatielinie Groenlo Archeologisch Rijksmonument? - de volgende stap -
Naar verwachting neemt Jet Bussemaker, de huidige Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, in oktober a.s. een besluit over de huidige status van de Circumvallatielinie rondom Groenlo. Dit naar aanleiding van een positief advies van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Oost Gelre ten aanzien van de aanwijzing van de linie als Archeologisch Rijksmonument.
Volgens wethouder René Hoijtink van gemeente Oost Gelre, is de kans bijzonder groot dat de Circumvallatielinie deze status krijgt.
Leest de rest van dit artikel hier.
21 december 2014
Circumvallatielinie wordt wellicht Rijksmonument in oktober 2015
De circumvallatielinie rondom Groenlo uit 1627 wordt wellicht een officieel rijksmonument in oktober 2015. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft hierover een brief gestuurd naar de grondeigenaren. De gemeente zal de grondeigenaren gaan horen. De rijksdienst gaat daarop advies inwinnen bij de gemeente en provincie Gelderland. Deze procedure duurt maximaal tien maanden. Als het advies positief is zal de linie na oktober 2015 een officieel beschermd monument zijn.
Tijdens de periode van het advies is de linie al beschermd. Dit houdt onder andere in dat er niet meer zonder vergunning gegraven mag worden daar waar de linie zich bevindt.
Wordt vervolgd...
7 juli 2014
Circumvallatielinie rondom Groenlo wordt wellicht Rijksmonument
Het verdedigingswerk de Circumvallatielinie van zo'n 15 kilometer rond de stad Grol, aangelegd bij de belegering en verovering van de stad op de Spanjaarden door prins Frederik Hendrik in 1627, wordt een archeologisch rijksmonument.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als onderdeel van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft daarover afgelopen weekend een brief gestuurd aan alle belanghebbenden wier percelen liggen op de Circumvallatielinie.
In die brief wordt het voornemen van de minister kenbaar gemaakt om de Circumvallatielinie rond Groenlo als archeologisch rijksmonument aan te wijzen. Er wordt in de brief ook ingegaan op de waarde van de linie. "In tegenstelling tot de meeste andere linies in Nederland uit de Tachtigjarige Oorlog is de Circumvallatielinie van Groenlo voor het overgrote deel in de grond bewaard gebleven. De linie rond Groenlo is daarmee een structuur die van groot belang is voor de geschiedenis van Nederland in de Gouden Eeuw. Voor de Circumvallatielinie rond Groenlo bestaat ook vanuit de regio al jaren grote belangstelling. Zo worden er regelmatig festiviteiten georganiseerd die met de slag om Groenlo in verband staan en is hierover een publieksboek verschenen. De Circumvallatielinie leeft onder de bevolking", aldus de brief.
"Beleg van Grol in den Jaeren MDCXXVII", Fransiscus van Schooten, 1681
Zorgvuldig
De aanwijzing van de linie tot archeologisch rijksmonument vereist een zorgvuldige communicatie met de belanghebbenden, zoals grondeigenaren, gebruikers en de gemeenten Oost Gelre en Berkelland.
Ook wordt er op gewezen dat de wettelijke bescherming consequenties kan hebben. Om met de belanghebbenden daarover het gesprek aan te gaan, zal een informatieavond worden georganiseerd en de brief die nu is gestuurd moet worden gezien als een vooraankondiging. Die informatieavond zal na de zomervakantie worden gehouden.
De linie
Zoals gezegd is de linie in 1627 door het leger van prins Frederik Hendrik aangelegd rond de stad Grol op een afstand van zo'n 2,5 tot 3 kilometer van de veste, met een totale lengte van rond 15 kilometer of zoals het destijds heette: 3 uur gaans te paard. Op die manier kon vanuit de stad het leger van de prins - dat in totaal 27.000 man sterk was - niet worden beschoten. Stedendwinger Frederik Hendrik liet het leger een dag na aankomst al beginnen met de bouw van de linie. In het wetenschappelijke en zeer omvangrijke boek 'Groenlo in de Tachtigjarige Oorlog' van drs. Joep van der Pluijm wordt vermeld dat de Stedendwinger bang was voor een aanval van buitenaf door het Spaans leger onder leiding van graaf Van den Berg om op die manier de stad Grol te ontzetten. Die aanval is er destijds overigens niet gekomen.
In de loop van de tijd zijn er al heel wat mensen geweest die zich met de linie hebben beziggehouden. Al in 1896 heeft Röring daar een boekje over geschreven; Vemer heeft er in zijn boek 'Kroniek van Groenlo' tevens melding van gemaakt en Jan Penterman uit Lichtenvoorde deed dat ook. Bij zijn afstudeeropdracht in 1983 heeft Godfried Nijs uit Lichtenvoorde een scriptie over de linie geschreven en hij maakte samen met Joep van der Pluijm in 2008 het boek 'Kijk op de Linie' met als ondertitel 'op zoek naar de Circumvallatielinie uit 1627 rondom Groenlo'.
De linie heeft dus al heel wat enthousiaste 'beoefenaren' gehad, maar de diverse onderzoeken kregen een extra boost door de luchtfoto's die in de droge zomer van 2003 en in 2006 werden gemaakt en waar grote delen van de linie zich als het ware openbaarden. De linie loopt zoals gezegd in een grote cirkel van 15 kilometer om Groenlo heen onder andere via Lievelde en Zwolle. De linie was versterkt met een vijftal schansen - extra verdedigingsbolwerken - waarvan de Engelse Schans bij Lievelde eigenlijk wel de meest bekende is en is daar ook zichtbaar is, onder meer met de nieuwe uitkijktoren.
Het boek van Godfried Nijs en Joep van der Pluijm is in 2008 aan de toen nog geheten Commissaris van de Koningin in de provincie Gelderland, de heer Cornielje, aangeboden en hij heeft bij die gelegenheid het beschermheerschap van de linie op zich genomen.
En de gemeenteraad van Oost Gelre heeft in november 2008 besloten om op diverse manieren mee te werken aan de realisering van de linie door uitspraken te doen over bescherming, visualisering en beheer van de linie.
Daar lijkt nu een stevige basis voor te worden gelegd door de aanwijzing van de linie als Cultureel Erfgoed. Vanuit het oogpunt van een toeristische trekpleister zal de linie zeker zeer interessant zijn en verwacht mag worden dat daar uitgebreid op zal worden ingespeeld.
Maar er is nog een lange weg te gaan; na de zomer zal eerst duidelijk worden hoe grondeigenaren en andere belanghebbenden op de aanwijzing als archeologisch rijksmonument gaan reageren.
5 oktober 2013
Circumvallatielinie gedeeltelijk zichtbaar vanuit de lucht
De redoute aan de Winterswijkseweg, links 1627, rechts 2013
De pers had vorige week de primeur maar het was het op vrijdag 4 oktober mijn beurt om een rondje over de circumvallatielinie te vliegen. Om half drie stegen piloot Martin Grevers en ik op vanaf vliegveld Wenningfeld bij Vreden, net over de Duitse grens. De Franse Schans bleek veel van zijn charme verloren te hebben: het maisveld was al voor meer van de helft gemaaid. Maar het was ons dit keer niet speciaal om de Franse Schans te doen. Nog niet eerder is de linie in oktober vanuit de lucht onderzocht. Zouden er misschien delen van de linie zichtbaar zijn die tijdens eerdere vluchten niet te zien waren? Vooral het gebied rond de Vredenseweg (de Friese Schans) en de weilanden ten noorden en westen van Groenlo mochten zich op onze speciale aandacht verheugen.
Binnen een uur en zo'n 300 foto's later hadden we ons rondje gemaakt. De foto's moeten natuurlijk nog verder bestudeerd worden, maar het ziet er niet naar uit dat we tijdens deze vlucht veel nieuwe zaken ontdekt hebben. Het Groot Hoornwerck liet zich ten noorden van de Ruiterweg was maar zeer vaag zien. Dit in tegenstelling tot de redoute ten noorden-oosten van de Winterswijkseweg die in volle glorie te bewonderen was (zie foto).
Het blijft bijzonder dat de circumvallatielinie rondom Groenlo, na bijna 400 jaar, zich af en toe nog zo mooi laat zien. Het koesteren en beschermen meer dan waard!
28 september 2013
De Franse Schans weer vanuit de lucht zichtbaar
... en we hebben niet eens een hete, gortdroge zomer nodig om de sporen uit 1627 vanuit de lucht te zien.
foto Jelle Boesveld, Dagblad Tubantia
Voor het artikel in Dagblad Tubantia, klik hier.
Voor een videoverslag van Jelle Boesveld, klik je hierboven.
16 juli 2013
De circumvallatielinie: (nog) meer achtergrondinformatie
In de publicaties die over de circumvallatielinie rondom Groenlo verschenen zijn, is inmiddels veel achtergrondinformatie te vinden.
Drs. Joep van der Pluijm schreef een uitgebreid artikel waarin de laatste ontdekkingen zijn opgenomen. Daarin komt de voorbereiding, aanleg, maten en hellingshoeken van de liniewerken uitgebreid aan de orde.
Ook is een lijst opgenomen van materialen die prins Frederik Hendrik allemaal naar Groenlo liet verslepen. Onder andere 6000 kruiwagens en 10.000 schoppen om de linie en de loopgraven uit te graven.
U vindt dit artikel, voorzien van 28 illustraties, onder 'De Linie' in het menu hiernaast.
2 mei 2012
De circumvallatielinie in Lievelde
Detail kaart 'Kijk op de linie', groen is interpretatie, rode stip is de linie zoals aangetroffen.
In het dorp Lievelde is men op dit moment druk bezig met het vervangen van de riolering. Op bepaalde plekken wordt dit werk met archeologische argusogen gevolgd. Want dwars door Lievelde moet het deel van de linie lopen dat in de zomer van 1627 de Engelse Schans aan het kampement van Frederik Hendrik verbond. Op 2 mei was het zover: ter hoogte van Vicariestraat 41 kwam de linie ongeveer 60 cm onder het wegdek te voorschijn. Joop Hubers, archeoloog van Archeodienst, die de graafwerkzaamheden volgt, heeft dit stukje uit de circumvallatieliniepuzzel in kaart gebracht en gefotografeerd. Geweldig om te zien dat dit stukje van de linie zich midden tussen de bebouwing heeft weten te handhaven.
Vicariestraat Lievelde (foto's Archeodienst)
22-23-24 februari 2012
Archeologisch onderzoek naar 't Groot Hoornwerck en de redoute aan de Ruiterweg
't Groot Hoornwerck als cropmark in de zomer van 2003 (foto Martin Grevers, Eibergen)
't Groot Hoornwerck en de redoute op de kaart van Blaeu (1627)
De afgelopen week deed opgravingsbedrijf Archeodienst onderzoek naar het Groot Hoornwerck en belangrijk onderdeel van de circumvallatielinie rondom Groenlo 1627, ten noorden van Groenlo (tegenwoordig industrieterrein Laarberg). Het doel van het proefsleuvenonderzoek is het vastleggen van de exacte ligging, voornamelijk voor toekomstige bescherming.
de liniegracht voor 't Groot Hoornwerck in het vlak en in het profiel
De liniegracht werd meteen onder de bouwvoor op zo'n 30 cm diepte aangetroffen. De liniegracht is de gracht die circumvallatielinie feitelijk vormt en in dit geval de eerste verdediging van 't Groot Hoornwerck vormt.
een gedeelte van de gedempte gracht van 't Groot Hoornwerck in het profiel
Het hoornwerk is na de vijf schansen het belangrijkste verdedigingswerk in de linie. Het bestaat onder andere uit twee halve bastions. 't Groot Hoornwerck bewaakte de weg naar Eibergen. De gracht van het hoornwerk aan de binnenzijde van de linie blijkt 7 meter breed en is in vergelijk met de liniegracht en stuk indrukwekkender. Ook hier blijkt het kwetsbare profiel meteen onder de bouwvoor te liggen.
Iets verderop in westelijke richting zijn in 2003 vanuit de lucht de contouren van een redoute in het maisveld waargenomen. Een redoute diende als uitkijk- en verzamelpost voor het Staatse leger. In totaal zijn in de circumvallatielinie 14 redoutes aangelegd. Ook bij dit verdedigingswerk zijn een paar proefsleuven aangelegd waarin zich de liniegracht en de gracht van de redoute laten herkennen.
de proefsleuven met daarin de liniegracht (rechts) en de gracht van de redouter (foto Archeodienst)
reconstructie van de liniegracht en de gracht om het redoute (reconstructie Godfried Nijs)
18 januari 2012
Booronderzoek circumvallatielinie
Op de kaart die als bijlage te vinden is in het boek 'Kijk op de Linie' (2008) staat de circumvallatielinie aangegeven in rood en groene lijnen. Rood betekent daadwerkelijk aangetroffen, bijvoorbeeld nog aanwezig, aangetoond met behulp van lucht- en satellietfoto's of tijdens opgravingen. Flinke delen van de linie zijn echter in groen weergegeven wat staat voor 'invulling door interpretatie van kaartmateriaal'. Dit vooral aan de hand van de kaart die Blaeu van de belegering van 1627 maakte. Om meer zekerheid over de loop van de linie op deze plekken te krijgen heeft RAAP archeologisch adviesbureau de opdracht van de gemeente Oost Gelre gekregen hier onderzoek te doen. Hiertoe zijn verschillende locaties gekozen waar met toestemming van de desbetreffende grondeigenaren booronderzoek naar de linie zal worden gedaan.
De circumvallatielinie rondom Groenlo komt steeds beter in beeld!
17 mei 2011
Beeldkwaliteitsplan Grolse Linie 1627
Bescherming, verbeelding en beleving van de linie
Het College van B&W van de gemeente Oost Gelre heeft het Beeldkwaliteitsplan Grolse Linie 1627 vastgesteld. Volgens wethouder Hoijtink beschrijft het beeldkwaliteitsplan in grote lijnen de bescherming, verbeelding en beleving van de linie. "Het biedt niet alleen de kaders, maar ook de inspiratie om iets met de verbeelding van de linie te doen."
De Grolse Linie 1627, voorheen" de Circumvallatielinie genoemd, is aangelegd in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, tijdens de verovering van Groenlo door prins Frederik Hendrik. De linie loopt op ongeveer 2,5 km in een grote ring rond Groenlo, o.a. via Lievelde en Zwolle. De linie, met een totale lengte van ongeveer 15 km, zit al bijna 400 jaar in de grond, soms zichtbaar, vaak onzichtbaar. Wat de Grolse Linie 1627 uniek maakt, is dat deze voor het grootste deel nog intact in de bodem aanwezig is, in agrarisch gebied.
Toerisme bevorderen
De Grolse Linie 1627 heeft volgens wethouder Hoijtink niet alleen cultuurhistorische maar ook toeristische waarde. "Het is onderdeel van de verbeelding van Vestingstad Groenlo, van de 80-jarige oorlog. Het is een toeristische trekpleister die we optimaal moeten benutten, maar waar we ook zorgvuldig mee om moeten gaan. Vandaar de combinatie van beschermen, verbeelden en beleven."
Op een aantal plaatsen is de linie weer zichtbaar en beleefbaar gemaakt. In de Schans bij Lievelde is de Engelse Schans weer in ere hersteld, compleet met uitkijktoren. Bij Erve Kots is de beleving van de linie gerealiseerd in het onlangs geopende paviljoen. Ook het treintje van recreatiepark Marveld maakt een rit die in het teken staat van beleving van Vestingstad en de Grolse Linie 1627.
Een beeld uitstralen
Er zijn heel veel grondeigenaren die een deel van de linie over hun grond hebben lopen. Wethouder Hoijtink ziet voor hen mogelijkheden om de linie toeristisch te gebruiken. "Dat varieert van fiets- en wandelpaden tot uitkijkpunten. Maar je kunt op zo'n route bijvoorbeeld ook denken aan een theetuin met een aantal informatiepanelen over de linie. Het Beeldkwaliteitsplan Grolse Linie 1627 moet er voor zorgen dat al die ideeen passen in het beeld dat we van de linie uit willen dragen. We zijn voor de uitvoering van ideen afhankelijk van de grondeigenaren. Maar we moeten wel samen zorgen voor een goede uitstraling, zoals materiaalkeuze en huisstijl."
Het beeldkwaliteitsplan is hier te downloaden.
Voor een aantal locaties zijn voorstellen gemaakt als deelproject van het Beeldkwaliteitsplan "De Grolse Linie 1627". Deze kunt u hier eveneens inzien.
bron: gemeente Oost Gelre
12 juni 2010
Opening uitkijktoren Engelse Schans
Vandaag werd de uitkijktoren bij de Engelse Schans als onderdeel van de Gelderse Regiodag in gebruik genomen. Als sprekers kwamen dhr. Nijs namens de Stichting Engelse Schans, dhr. Fockers namens de Gebiedscommissie Oost Gelre, dhr. Van Uem wethouder van Oost Gelre en mevrouw Van der Kolk, gedeputeerde van de Provincie Gelderland aan het woord. Hierna werd aan mevrouw Ten Brinke gevraagd het eerste deel van de openingshandeling op zich te nemen. Ze onthulde een plaquette met daarop de tekst 'Bouke's toren' ter herinnering aan haar man, de vorig jaar overleden voorzitter van de Stichting Engelse Schans, Bouke ten Brinke.
Daarna was het de beurt aan de heer Van Uem, wethouder van Oost Gelre. De schaar om het lint door te knippen ontbrak echter. De kapitein van de Compagnie Grolle wist deze echter aan een gevangen Spaanse spion te ontfutselen.
Ten slotte beklom mevrouw Van der Kolk, gedeputeerde van de provincie Gelderland, de toren en liet boven aangekomen een flink aantal ballonnen los. Daarmee was de opening van de uitkijktoren bij de Engelse Schans een feit. De toren is vanaf dit moment voor een ieder vrij toegankelijk. En hiervan werd op die eerste dag al flink gebruik gemaakt.
28 maart 2010
Bouw uitkijktoren Engelse Schans van start
Midden in de Tachtigjarige Oorlog, in de zomer van 1627, werd op een uitloper van het Winterswijks Plateau door de Staatse troepen van Frederik Hendrik de Engelse Schans aangelegd. Het verdedigingswerk maakte onderdeel uit van de circumvallatielinie die Groenlo van
de buitenwereld afsloot.
Na 1627 nam de natuurlangzaam bezit van de resten van de Engelse Schans. In 1945 werd het terrein in gebruik genomen als motorcrosscircuit. In 1990 werden er door het bestuur van de MACL plannen gemaakt de Engelse Schans weer in oude glorie te herstellen. Na meer dan 10 jaar van voorbereiding kon in 2002 de gereconstrueerde Engelse Schans voor het publiek worden opengesteld.
Vanaf de grond kon de bezoeker een goed beeld krijgen van de schans. Tijdens de reconstructie van de schans is al eens een hoogwerker geplaatst om het werk van boven eens in ogenschouw te nemen. Toen werd al duidelijk dat een uitkijktoren op deze plek een zeer aansprekende aanvulling op de beleving van de schans zou zijn.
de constructie van de toren
9 december 2009 - het storten van de funderingspoeren
In het voorjaar van 2010 zal die toren realiteit worden. Inmiddels is de fundering voor de toren gestort en is begonnen met de opbouw. De toren is uitgevoerd in staal, wat onderhoudsvriendelijk en vandalismebestendig is. Qua ontwerp en materiaal is gekozen voor een toren die in één oogopslag duidelijk maakt dat de uitkijktoren niet uit dezelfde periode stamt als de Engelse Schans.
Wat het extra spannend maakt is dat de toren tijdens het beklimmen niet statisch is maar (licht) beweegt. Eenmaal aangekomen op het uitzichtplateau (20 meter boven het maaiveld) zal met behulp van informatieborden duidelijk worden wat er in alle windrichtingen te zien is. In ieder geval kan men, naast een spectaculair uitzicht over de Engelse Schans, bij goed weer onder andere Groenlo en de Lievelder Es (hier lag het kampement van Frederik Hendrik) zien liggen.
De uitkijktoren bij de Engelse Schans: spannend, leuk én leerzaam.
26 maart 2010 - het plaatsen van de toren
14 oktober 2009
Franse Schans voor de tweede keer ingezaaid
Op zaterdag 26 september is de schans voor een tweede keer uitgezet met behulp van GPS. Ook dit maal was er weer de gewaardeerde medewerking van de eigenaren van de grond, Henk Luttikholt en Herman Berendsen. Zij waren van mening dat we absoluut een tweede poging moesten doen na het enigszins mislukken van het experiment met de zonnebloemen in de maïs. De bloemen hebben het af moeten leggen tegen de explosief groeiende maïs mat als gevolg dat er niets van te zien was. Onder een stralende zon hebben Godfried Nijs en Jan Tiggeloven als "landmeters en uitzetters" geassisteerd door Wander Tiggeloven de schans opnieuw uitgezet.
27 september 2009
Zuidelijke begrenzing kampement Ernst Casimir aan het daglicht
Op dit moment wordt de riolering van de Meddosestraat in het buurtschap Zwolle vervangen. Omdat hier de zuidelijke begrenzing van het kampement van Ernst Casimir verwacht mag worden, werd het project archeologisch begeleid door Joop Hubers van Archeodienst. Het kampement was ter plekke voorzien van een dubbele grachten en wallen.
Het kampement van Ernst casimir (uit 'Kijk op de linie')
A = opgravingslocatie, B = redan in noordelijke begrenzing
De sporen van de buitenste gracht worden inderdaad al snel aangetroffen. Vlak voor de school, over de volledige breedte van de straat is de begrenzing over een flink aantal meters te volgen. Dit is vooral te danken aan het feit dat de oude riolering in een vrij smalle sleuf gelegd is en er dus weinig bodemarchief verloren is gegaan. Ook werd de aanzet van een redan aangetroffen. Een redan is een eenvoudig verdedigingswerk bestaande uit vooruitspringende twee wallen met een driehoekige vorm. Dit is het eerste redan van de circumvallatielinie dat archeologisch aangetoond wordt. Het kampement van Ernst Casimir had aan elke zijde een dergelijk verdedigingswerk. De redan in de noordelijke zijde (tussen de Oude Klaverdijk en de Klaverdijk) is zichtbaar op luchtfoto's.
11 augustus 2009
Booronderzoek naar circumvallatielinie Huurninkallee
Deze zomer is de circumvallatielinie tijdens archeologische waarnemeningen op een drietal plekken aan het daglicht gekomen. Hieronder een samenvatting van de bevindingen aan de Huurninkallee 4 te Beltrum, gemeente Berkelland. Met dank aan dhr. Ottink en Archeodienst Gelderland voor de toestemming voor publicatie.
In opdracht van de grondeigenaar heeft archeologisch onderzoeksbureau Archeodienst Gelderland een booronderzoek uitgevoerd aan de Huurninkallee 4 te Beltrum, gemeente Berkelland.
(klik op een foto voor een uitvergroting)
Het doel van het booronderzoek is om de exacte ligging van de circumvallatielinie te bepalen. In het terrein zijn 39 boringen gezet in drie boorraaien. Deze drie boorraaien liggen onder een hoek van 90 graden ten opzichte van de verwachte linie. De onderlinge afstand tussen de boringen bedroeg 1,5 meter. In een aantal boringen werd een afwijkende bodemlaag aangetroffen. Deze afwijkende bodemlaag was het best herkenbaar en liep het diepste door in de boringen 5, 22 en 35. Deze drie boringen bleken exact op één lijn te liggen, waardoor er met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid aangenomen kan worden dat deze afwijkende laag de greppelvulling van de linie is. De afwijkende laag is grijs van kleur en is zwak humeus.
Foto links: normale bodemopbouw, foto rechts afwijkende bodemopbouw ter plaatse van de greppel.
Onderin de greppel bevond zich een laagje veen. Hieruit kan worden afgeleid dat de greppel onder water stond, hetgeen niet verwonderlijk is omdat de grondwaterstand (in de zomer) zich 110 cm beneden maaiveld bevond. In het najaar zal de grondwaterstand waarschijnlijk nog hoger zijn (ca 90 cm beneden maaiveld, gebaseerd op de diepteligging van de oxidatiezone). Om een goed beeld van de doorsnede van de greppel te krijgen is het boorgrid rond boring 21 en 22 verdicht. De onderlinge afstand bedraagt ter plaatse van de boringen 21-24-22-25 ongeveer 75 cm. Hieruit kon een greppel-doorsnede gereconstrueerd worden.
(klik op een foto voor een uitvergroting)
De Circumvallatielinie bleek qua ligging goed overeen te komen met de ligging zoals aangegeven in Nijs / Van der Pluijm (2008). De greppel ligt ongeveer 1 meter noordelijker en onder een iets andere hoek (zie bijlage 3 en 4). Slechts in één boring is een stukje aardewerk aangetroffen, maar dit aardewerk daterent uit de 19e of 20e eeuw. Opvallend is het fragmentje baksteen in boring 4. Dit fragmentje baksteen bevond zich in de greppelvulling van de linie. Uit het bureauonderzoek was gebleken dat de greppel van de linie waarschijnlijk al direct na het beleg is dichtgegooid, (zie paragraaf 2.3.1). De aanwezigheid van veen in de onderkant van de greppel en het fragmentje baksteen doen echter vermoeden dat de greppel ter plaatse van het plangebied langer open heeft gelegen. Wellicht dat een eventueel vervolgonderzoek hier meer inzicht in kan verschaffen.
Uit: C. Helmich, De Circumvallatielinie in Beltrum, een bureau- en booronderzoek aan de Huurninkallee 4, Archeodienst Rapport 15, 2009
12 juli 2009
In memoriam Bouke ten Brinke (1953-2009)
Op 11 juli 2009 kwam er een eind aan leven van Bouke ten Brinke, voorzitter van de MACL en de Stichting Engelse schans. Bouke kreeg bijna een jaar geleden te horen dat hij ongeneeslijk ziek was. Hij gaf toen al aan zolang mogelijk voorzitter te willen blijven. En de lopende zaken, en dat zijn er heel veel in onze actieve vereniging en stichting, goed te willen overdragen. Ook wilde hij dat met de nodige zorgvuldigheid een nieuwe kandidaat voorzitter gekozen zou worden. Bouke wilde met een gerust hart de voorzittershamer aan zijn opvolger overdragen. Zijn wens was het met een goed gevoel afscheid te kunnen nemen. De MACL en de Stichting Engelse Schans zijn dat waard. Bouke heeft de realisatie van de nieuwe materialenloods en de uitkijktoren op het MACL terrein niet meer mee kunnen maken.
Bouke werd kort voor de Grand Prix motocross in de Schans in 2004 voorzitter. Hij werd direct in het diepe gegooid. Toen al bleek dat hij de juiste persoon op die plek was. De nodige bestuurlijke ervaring, ervaring met landinrichting, ecologische kennis, een groot netwerk, en zijn vermogen mensen aan zich te binden nam hij mee.
De Engelse Schans had altijd zijn speciale aandacht. Vanuit zijn functie bij de Dienst Landelijk Gebied was hij betrokken bij het herstel van de schans. Een proces van ruim tien jaren, dat resulteerde in de openstelling in 2003. Van hem kwam het idee de schans door schapen te laten begrazen. Omdat het hem stoorde dat de schans niet gebruikt werd kwam hij met het idee er een uitkijktoren naast te zetten en er kleinschalige evenementen te houden. Dit laatste heeft hij niet kunnen invullen.
Wat zullen we Bouke missen, zijn kundigheid, zijn humor, zijn luisterend oor, en zijn doortastendheid. Bouke was een echte verenigingsman, een bruggenbouwer binnen de vereniging.
Bouke, bedankt voor alles wat je voor de MACL en de Stichting Engelse Schans hebt betekend. We zullen je nooit vergeten.
Motor- en Auto Club Lichtenvoorde en Stichting Engelse Schans
8 juli 2009
Trappen Engelse Schans vervangen
Als afsluiting van de herstelwerkzaamheden zijn de trappen die toegang geven tot de Engelse Schans vervangen.
9 juni 2009
Na bijna 382 jaar de Franse Schans voor de tweede keer uitgezet
Franse Schans deskundig uitgezet.
In de zomer van 1627 zetten de landmeters van het leger van Frederik Hendrik op een uitloper van het Winterswijks plateau de omtrek van de Franse Schans uit. Het zou de één na grootste veldschans in de circumvallatielinie worden. Een schans de belangrijke toegangsweg richting Breedevoort gedurende de belegering zou controleren.
Vanavond is de Franse Schans voor de tweede keer uitgezet. Nu met behulp van moderne gps-hulpmiddelen, iets waar de landmeters in de 17de eeuw alleen maar van konden dromen. Het karwei was binnen een uur geklaard. Morgenmiddag zal begonnen worden met het inzaaien van zonnebloemen langs de uitgezette lijnen. En hopelijk zal in de zomer dan de Franse Schans vanuit de lucht weer zichtbaar zijn.
12 mei 2009
Kampvuur laait niet - Bluesfestival op Engelse Schans gaat niet door
Kampvuur Laait, het festival dat op 6 juni plaats zou vinden op de Engelse Schans in Lichtenvoorde, gaat niet door. Reden is de slechte kaartverkoop. Organisatoren de Feestfabriek Alles Komt Goed BV en Normaal hebben vandaag besloten om de stekker eruit te trekken. "Blijkbaar is er te weinig animo voor", aldus de organisatoren. Op de Engelse Schans uit de 17e eeuw zou op een zaterdagavond in de open lucht een nieuw concept plaatsvinden; artiesten als Ernst Daniel Smid, Jan Vayne, Ellen ten Damme, Frederique Spigt, Andre Mauel, Mirjam van Twarres en Normaal spelen bluesnummers in de breedste zin des woords. Organisatoren en muzikanten waren enthousiast over de creatieve formule en over unieke locatie tussen de bossen, maar 'als de mensen er blijkbaar niet naar toe willen, dan houdt het gewoon op.' Mensen die een kaartje gekocht hebben krijgen hun geld terug op de plek waar ze hun kaartje gekocht hebben.
30 april 2009
Start onderhoudswerkzaamheden Engelse Schans
Op 28 april 2009 is begonnen met het onderhoud van de Engelse Schans. Erosiegeulen en konijnenholen zijn opgevuld met zand dat in de afgelopen jaren op de bodem van de gracht is terecht gekomen. Hierdoor wordt het historische bodemarchief niet aangetast. Ook is begonnen met het inzaaien van de herstelde stukken. Binnenkort zullen ook de trappen worden vervangen.
11 april 2009
Kampvuur Laait! in de Engelse Schans - de presentatie van het nieuwe bluesalbum van Normaal
De afgelopen jaren is hard gewerkt aan plannen voor de visualisatie van de circumvallatielinie rondom Groenlo. Ook wordt er nagedacht over het gebruik van die zichtbaar gemaakte delen van de linie. Dat die invulling per definitie niet altijd iets met de Tachtigjarige Oorlog bewijst het unieke project dat hieronder beschreven wordt.
Kampvuur Laait! Een uniek evenement op een unieke locatie
De Engelse Schans in Lichtenvoorde is op zaterdag 6 juni voor de eerste keer het decor van een nieuw en uniek evenement, genaamd: "Kampvuur Laait!". De uit de 80-jarige oorlog stammende verdedigingswal zal voor dit feest worden omgedoopt in een sfeervolle, intieme festivallocatie waar de legendarische Achterhoekse rockband Normaal als huisband zal fungeren. Samen met een aantal bekende Nederlandse gastartiesten presenteert de band haar nieuwste bluesalbum. Organisator Feestfabriek Alles Komt Goed BV, organisator van o.a. het Zwarte Cross Festival, wil van Kampvuur Laait! een jaarlijks terugkerend feest maken waar de bezoeker in een prachtige omgeving op een kleinschalige manier kan genieten van livemuziek van de bovenste plank.
De Engelse Schans
In tegenstelling tot de meeste evenementen is het idee achter Kampvuur Laait! niet gebaseerd op de programmering, maar juist op de locatie. De Engelse Schans werd in 1627 gebouwd en bewaakt door Engelse soldaten om zich te verdedigen tegen de Spanjaarden. Van een aanval is het echter nooit gekomen en dit is de reden waardoor de aarden verdedigingswal in geweldige staat is gebleven. Na de inspanningen van Stichting Engelse Schans werd de schans in 2002 weer volledig in de oude staat hersteld en dit resulteerde in een prachtige locatie tussen de bossen die een bijzondere sfeer en historie uitademt.
Blues in de Achterhoek
De Kampvuur Laait!-huisband zal tijdens deze eerste editie de band Normaal zijn. De band speelt haar eigen bluesnummers van haar nieuwe album en zal daarnaast een aantal bekende Nederlandse artiesten begeleiden die op hun beurt ook hun versie van de blues zullen vertolken. Artiesten die samen met Normaal zullen optreden zijn o.a.: Ellen ten Damme, Ernst Daniël Smid, Jan Vayne, Frederique Spigt, André Manuel en Mirjam van Twarres.
Een intieme sfeer, gezelligheid en kleinschaligheid zijn de belangrijkste pijlers van Kampvuur Laait!. De Engelse Schans wordt met o.a. sfeerlicht en vuurschalen aangekleed en er zullen ook zitplaatsen tijdens het concert zijn. De Feestfabriek streeft er naar een feest te organiseren waarbij de typisch Achterhoekse gezelligheid en gemoedelijkheid worden gecombineerd met de historie van de omgeving en het genieten van goede muziek op een mooie zomeravond.
Kaarten bestellen
De voorverkoop voor dit unieke evenement start op 30 maart om 11.00 uur. Kaarten kosten €25,- en zijn te bestellen via www.normaal.nl en www.feestfabriekakg.nl. Aan de kassa kosten kaarten €30,-.
26 januari 2009
Vragen en AntwoordenOp de drie informatieavonden over de circumvallatielinie zijn een aantal vragen gesteld. Deze vragen en de bijbehorende antwoorden zijn hier als pdf bestand te downloaden.
15 januari 2009
Informatieavonden circumvallatielinie rondom Groenlo
Op 8, 12 en 14 januari werden achtereenvolgens in Groenlo, Zwolle en Lievelde informatieavonden over de circumvallatielinie, georganiseerd door de gemeente Oost Gelre.
Op bijeenkomsten kwamen de geschiedenis, de archeologische bescherming en de plannen van de gemeente omtrent de linie aan de orde. Ook kwam een 'Hertogboer' aan het woord. Deze was uitgenodigd om ervaringen uit te wisselen over hoe boeren rond 's-Hertogenbosch de ontwikkelingen rond de linie van 1629 hebben opgepakt. Hierna was er ruimte voor vragen.
De vier powerpointpresentaties die op de avonden weerden getoond zijn hieronder als pdf bestand te downloaden (klik op de afbeeldingen hieronder).
30 december 2008
Oost Gelre aan de slag met Circumvallatielinie
Op drie avonden in januari houdt de gemeente Oost Gelre een informatiebijeenkomst over de circumvallatielinie. De gemeente wil graag met alle direct betrokkenen in gesprek over de ontwikkeling, bescherming en het beheer van de linie.
De Circumvallatielinie is aangelegd in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog tijdens de verovering van Groenlo door prins Frederik hendrik. De linie loopt in een grote ring rond Groenlo, o.a. via Lievelde en Zwolle. De linie zit dus al bijna 400 jaar in de grond, soms zichtbaar, meestal onzichtbaar. Wat de Circumvallatielinie uniek maakt is dat deze voor het grootste deel nog intact in de bodem aanwezig is, in agrarisch gebied.
Op 2 oktober 2008 heeft de Commissaris van de Koningin, de heer Cornielje, het beschermheerschap van de Circumvallatielinie op zich genomen. Hij onderkent het unieke karakter van de linie en de mogelijkheden die er liggen om de linie onderdeel te laten zijn van Groenlo Vestingstad. En in het verlengde daarvan de kansen om de economische ontwikkeling van Oost Gelre en Groenlo in het bijzonder een impuls te geven.
De aanwezigheid van de linie biedt dus veel kansen voor de ontwikkeling van het buitengebied, bijvoorbeeld op het gebied van toerisme. Dit gegeven staat centraal tijdens de informatiebijeenkomsten in januari. De gemeente wil graag met alle betrokkenen en in het bijzonder met de grondeigenaren praten over de Circumvallatielinie. De bijeenkomsten zijn gepland op:
Niet alleen de grondeigenaren zijn welkom.
Ook mensen die zich om welke reden dan ook betrokken voelen bij de ontwikkeling van de Circumvallatielinie zijn dan van harte welkom.
1 oktober 2008
'Kijk op de linie' ten doop gehouden
Op 1 oktober 2008 werd op het Provinciehuis in Arnhem het eerste exemplaar van de publicatie 'Kijk op de linie, op zoek naar de circumvallatielinie rondom Groenlo' aangeboden aan dhr. Cornielje, Commissaris van de Koningin in Gelderland.
Voor meer informatie klik hier.
17 september 2008
Boek in de maak over de cicumvallatielinie: Kijk op de linie
De voorkant van 'Kijk op de linie'
Joep van der Pluijm en Godfried Nijs hebben de kans gekregen de geschiedenis en alle ontdekkingen inzake de circumvalllatielinie rondom Groenlo te boek te stellen.
Die kans hebben ze niet voorbij laten gaan. In het 120 pagina's tellende boek wordt uitgebreid de gang van zaken tijdens de belegering van 1627 verhaald. Hiervoor zijn vele, van de hand van ooggetuigen afkomstige, originele stukken gebruikt. Daarnaast wordt een beeld geschetst van al het onderzoek dat ooit naar de circumvallatielinie rondom Groenlo is gedaan.
Als afsluiting worden de ontdekkingen op oude kaarten, in het veld en op foto's, gemaakt vanaf grote hoogte, gecombineerd tot een beeld van de circumvallatielinie zoals die nu nog steeds het vestingstadje omgeeft.
Het eerste exemplaar van het boek zal op 1 oktober aangeboden worden aan de Commissaris van de Koningin van Gelderland.
'Kijk op de linie' zal ook via deze site besteld kunnen gaan worden. Nadere informatie volgt.
29 december 2007
de Circumvallatielinie sensationeel zichtbaar in Microsoft Virtual Earth!
Natuurlijk kent inmiddels iedereen Google Earth. Minder bekend is diens on-line tegenhanger, ontwikkeld door Microsoft, Virtual Earth. Beide programma's maken gebruik van satellietfoto's. Waarbij die van Virtual Earth van een recentere datum zijn wat betreft Groenlo en omgeving.
Ze zijn namelijk gemaakt in de zomer van 2006. En dan gaat bij liefhebbers van de circumvallatielinie een lampje branden! Inderdaad: de tweede droge zomer waarin grote delen van de linie rondom Groenlo in het verbrande maïs en gras zichtbaar waren.
de Franse Schans in Virtual Earth
Samen met Joep van der Pluijm heb ik een virtueel rondje gemaakt. En we zijn het eens: op zoek gaan naar de circumvallatielinie met behulp van Virtual Earth is ronduit sensationeel. Vele delen die ook al vanuit het vliegtuig zichtbaar waren, tekenen zich haarscherp af. Zo is de Franse Schans in een mum van tijd gevonden, zijn de wallen die de Engelse Schans met het kampement van Frederik Hendrik verbonden goed zichtbaar en zijn verschillende redoutes en delen van hoornwerken terug te vinden.
de redoute nabij de Winterswijkseweg in Virtual Earth
een deel van de (dubbele) linie en hoornwerk bij Schans Altena in Virtual Earth
Maar Virtual Earth heeft ook een verrassing in petto: voor het eerst zijn delen van het kampement van graaf Ernst Casimir van Nassau gevonden. Het dorpje Zwolle ligt vrijwel compleet in dit kampement. De gevonden omtrek van het kampement komt exact overeen met de kaart die in 2002 gemaakt is gemaakt en een projectie is van de situatie in 1627 op huidige kadastrale kaart (zie hieronder flashfilmpje).
Het kampement van Graaf Ernst in Virtual Earth en de projectie van de situatie in 1627.
En nu maar hopen dat Microsoft de foto's niet te snel door actuelere vervangt…
Tot aan die tijd: kijk eens rustig rond en wie weet wat u nog allemaal ontdekt!
Begin uw zoektocht hier
(bij de Franse Schans).
detail dubbele grachten bij hoek kampement van Graaf Ernst in Virtual Earth
27 december 2007
Ontwikkelingen rond de Circumvallatielinie
Voor de buitenstaander lijkt het erg rustig wanneer het gaat om ontwikkelingen rond de circumvallatielinie. Dat betekent echter niet dat er achter de schermen niets gebeurt. Het komende jaar moet het een en ander ook voor de buitenwacht zichtbaar gaan worden.
Bescherming circumvallatielinie
Op 18 september 2004 werd door de wethouders van de toenmalige gemeentes Lichtenvoorde, Groenlo en Eibergen een intentieverklaring ondertekend. Daarin verklaren de bewindslieden onder andere 'dat zij grote waarde hechten aan het behouden, herstellen en ontwikkelen van de linie'.
Hoewel de Engelse Schans een rijksmonument is en dus goed beschermd is, geldt dit jammer genoeg nog steeds niet voor de rest van de linie. Bouwactiviteiten op de linie kan geen strobreed in de weg gelegd worden. Voorbeelden daarvan zien we onder andere op het industrieterrein de Sliem, ten noorden van Groenlo.
In 2008 gaat dit hopelijk veranderen en krijgt de circumvallatielinie de bescherming die het verdient en blijven de unieke bodemsporen gespaard.
Onderhoud en uitkijktoren Engelse Schans
Het bestuur van de Stichting Engelse Schans (SES) is al jaren bezig om afspraken te maken over het onderhoud aan de schans. Omdat het om een rijksmonument gaat moeten aan tal van regels worden voldaan. Grondverzet moet begeleid worden door de Archeologische Monumentenwacht. Hiertoe is inmiddels een plan van aanpak, een beheers- en een onderhoudsplan opgesteld. Ook zijn subsidies aangevraagd om onderhoud mogelijk te maken.
Om de Engelse Schans meer te 'beleven' is de SES voornemens een uitkijktoren bij de schans te realiseren. Vanaf 20 meter hoogte zal de geometrische vorm van de schans goed tot zijn recht komen. Inmiddels ligt er een subsidieaanvraag bij het Plattelandshuis en de gemeente Oost Gelre. Bovendien is de gemeente gevraagd om planologische medewerking.
6 december 2007
Groenlo overlegt met partners over de 'linie'
Uit de Gelderlander :
13 september 2006
Engelse Schans in Google EarthHet gratis programma Google Earth heeft haar sattelietkaarten van Nederland onlangs geupdate. Voorheen waren alleen een aantal locaties in de randstad in hoge resulolutie te bewonderen. Nu geldt dat voor heel Nederland. Je kunt nu, bij wijze van spreken, in je eigen achterttuin kijken. Ook de Engelse Schans is, nog als enige onderdeel van de circumvallatielinie, in detail te bewonderen.
De Engelse Schans in Google Earth
Google Earth nog niet geïnstalleerd? Download het programma dan hier (gratis).
Wanneer u Google Earth al wel geïnstalleerd heeft dan vliegt u via deze link direct naar de Engelse Schans.
12 september 2006
Het eerste exemplaar van 'De vestingstad Grol in de kaart gekeken'Afgelopen vrijdagmiddag werd het eerste exemplaar van het boek 'De vestingstad Grol in de kaart gekeken' van drs. J.E. van der Pluijm overhandigd aan mr. drs. H.W.M. Heijman, burgemeester van de gemeente Oost Gelre.
(klik op een foto voor een uitvergroting)
Het 288 pagina's tellende boek bevat meer dan 250 afbeeldingen, waarvan een zeer groot aantal in kleur. Alle tot nu toe bekende kaarten en prenten van Groenlo van voor 1800 zijn er in opgenomen. Om deze afbeeldingen (vooral de kaarten) goed tot hun recht te laten komen, is gekozen voor het formaat 29 x 29 cm. Veel kaarten zijn van een uitleg voorzien. Dat is vooral van belang om de onderlinge relatie en de betrouwbaarheid van een aantal stadsplattegronden toe te lichten.
De circumvallatielinies komen natuurlijk ook aan bod. Enkele luchtfoto's van Martin Grevers, ook al te bewonderen op deze site, ontbreken niet.
Om een lang verhaal kort te maken: een zeer imposante uitgave, met prachtige afbeeldingen die urenlang kijk- en leesplezier garanderen.
Het boek 'De vestingstad Grol in de kaart gekeken' kost € 45,- en is te verkrijgen bij de VVV Groenlo, Mattelierstraat 33, 7141BP, Groenlo.
16 juni 2006
Circumvallatielinie opnieuw zichtbaar!Deze hittegolf is een maand eerder in het seizoen. Zou ook nu de linie zichtbaar worden? Het telefoontje van Martin Grevers, de piloot die de Franse schans in 2003 herontdekte, verbaasde mij daarom niet echt. Hij had op een van zijn vluchten de linie inderdaad opnieuw waargenomen. Niet alleen in het maïs, maar ook het verbrande gras. Zijn opmerking dat er nu delen van de linie zichtbaar zijn die in 2003 niet te zien waren, maakte me helemaal nieuwsgierig.
Over zijn uitnodiging om per vliegtuigje een rondje langs de linie te maken hoefde ik dan ook niet lang na te denken. Gewapend met kaart en fototoestel ging het richting vliegveld Wenningfeld. Martin heeft het deurtje van de passagiersplaats ontdaan van de ruit, waardoor er reflectieloze foto's gemaakt kunnen worden.
(klik op een foto voor een uitvergroting)
Om 14.15 uur ging het eerst richting de Franse Schans. Ten noordoosten tekende zich al een paar sporen af die nog niet eerder waren waargenomen. Het gaat om delen van de linie aan de Zwolseweg met (vermoedelijk) daarin een redoute.
De Franse Schans verraadt zijn aanwezigheid nu omdat het maïsplanten boven de gewezen gracht meer water krijgen en dus meer ontwikkelde bladeren hebben en groter zijn. Tijdens de rondvlucht gemaakt tegen 18.00 uur kon dat laatste met een laagstaande zon vooral goed waargenomen worden.
Bij de Engelse Schans zijn beide grachten nu goed te zien die voorzien van de wallen die schans verbonden met het kampement van Frederik Hendrik op de Lievelder Es (zie pijlen).
Sporen van de linie zijn weer heel duidelijk bij de redoute aan de Ruiterweg.
Ook aan de overzijde van de N18 kan de dubbele gracht nog een eind gevolgd worden (zie pijlen).
In totaal zijn er meer dan 300 foto's tijdens de rondvluchten gemaakt. Het overgrote deel van de circumvallatielinie, maar ook zijn er foto's gemaakt van andere verkleuringen in het landschap. Zo is mogelijk de oude 'Weg naer Nee' bij het Groot Hoornwerk waargenomen. Ook zijn er gericht foto's gemaakt van het gebied waar eens de havezate Marhulzen te vinden moet zijn geweest.
Het moge duidelijk zijn dat het resultaat van een middagje vliegen een aanzienlijk fotoarchief heeft opgeleverd dat een aanvulling is op de foto's die we al hebben en waar nog lange tijd op gestudeerd kan worden.
Waar een hittegolf toch ook weer goed voor kan zijn…
17 juni 2006
(klik op een foto voor een uitvergroting)
foto's : Roy Oostendorp
Circumvallatielinie even aan het daglichtOp 15 juli trof Archeoprojecten bij het trekken van een proefsleuf op Laarberg I de grachten van de circumvallatielinie aan. Joep van der Pluijm was snel ter plaatse. Het gaat om de overblijfselen van de dubbele gracht net ten oosten van het Groot Hoornwerk. Op deze plek is een retentievijver gepland. Hopelijk kan dit stukje linie gespaard blijven.
'Groenlo Vestingstad' winnaar Prima Plattelands Project 2005!Het project 'Groenlo Vestingstad' is uitgeroepen tot Prima Plattelands Project van het jaar. De vakjury koos het project als meest vernieuwende project op het Achterhoekse platteland. Dit werd bekend gemaakt in het live-programma 'Achterhoeks Accent' van Radio Gelderland.
Een geweldige opsteker voor het project dat als uiteindelijk doel heeft Groenlo als vestingstad op de kaart te zetten. Onderdelen van 'Groenlo Vestingstad' zijn onder andere het uitbaggeren en reconstrueren van de gracht, de restauratie van de oude Calixtuskerk, de Slag om Grolle, het plaatsen van tien kanonnen in de vesting, het visualiseren van delen van de circumvallatielinie en de reconstructie van het Schootsveld.
Hieronder een impressie van de prijsuitreiking.
Interviews voor Radio en TV Gelderland
De prijsuitreiking aan de projectleider van Groenlo Vestingstad, de heer Ronald Verspiek.
foto's : Ellis Koenders en Rudy Koppelman
Groenlo Vestingstad genomineerd voor de verkiezing Prima Plattelands Project
'Groenlo Vestingstad' is dit jaar, met vijf andere projecten, genomineerd voor de Prima Plattelands Projectprijs 2005.
Buiten het wel of niet winnen van de prijs: een prima gelegenheid om 'Groenlo Vestingstad' op de kaart te zetten!
Vanmorgen werd op Radio Gelderland een reportage over het project uitgezonden.
Uitzending gemist? Hier kunt u de reportage van Nienke Hoitink nog eens afluisteren.
Naast een vakprijs is er ook de mogelijkheid voor het publiek om te stemmen.
Kijk hiervoor op www.plattelandshuis.nl en breng uw stem uit!
Lezen en dan op de fiets!Vandaag werden op Erve Kots twee fietsroutes en een kinderboek ten doop gehouden die allemaal de Tachtigjarige Oorlog rond Groenlo als onderwerp hebben. Informatie hierover vind u hier.
Een impressie van deze dag is te zien op de internetpagina van de Compagnie Grolle.
Circumvallatielinie in nieuw gemeentelogo
Het nieuwe logo van de gemeente Oost Gelre vormt een vlinder opgebouwd uit 18 verschillende pictogrammen. Deze afbeeldingen symboliseren de vele aspecten waarmee de nieuwe gemeente geassocieerd kan worden. Ook een schans is in het logo opgenomen.
Niet zo verwonderlijk wanneer je bedenkt dat het overgrote deel van de circumvallatielinie in de nieuwe gemeente ligt…
Het verslag over deze ontdekkingen wordt besloten met de zin 'Waar een veel te warme zomer allemaal niet goed voor is…'.
25 februari 2005
Franse Schans blijft verbazen...
Tijdens de kurkdroge zomer van 2003 werd in het verbrandde maïsveld de contouren zichtbaar van de Franse Schans. Meteen werd gestart met een speurtocht naar andere resten van de circumvallatielinie. De ontdekkingen haalden de landelijke pers en zette de circumvallatielinie opnieuw stevig in de schijnwerpers.
Toch is afgelopen weekend duidelijk geworden dat we niet hoeven te wachten op nóg zo'n extreme zomer.
Op 3 en 10 april 2005 vloog Martin Grevers namelijk opnieuw over de percelen waar in 1627 de Franse Schans te vinden moet zijn geweest. Tot zijn verbazing was de schans ook nu weer zichtbaar.
Misschien niet zo sensationeel als in 2003, maar toch is het grootste deel van de Franse Schans goed te herkennen.
Voor een foto in een grotere resolutie klik je hier.
GROENLO - In het kader van de Boekenweek (9 – 19 maart), dit jaar met het thema 'Spiegel van de Lage Landen', bestaat gedurende de maand maart de mogelijkheid een expositie bekijken over de Circumvallatielinie rondom Groenlo. Deze tentoonstelling is samengesteld door G. Nijs en J.v.d Pluijm.
Tevens zal op maandag 14 maart een lezing over dit stuk Grolse geschiedenis worden gehouden. De lezing begint om 20.00 uur, toegang is gratis.
Deze insluitingslinie sloot tijdens de belegering van Grolle in 1627 Groenlo van de buitenwereld af. Prins Frederik Hendrik en de Staatse troepen belegerden toen de vesting Grolle, die in handen was van de Spanjaarden. De verovering was een strategisch hoogstandje en was de basis van de roem die prins Frederik Hendrik als bevelhebber zou vergaren en die hem uiteindelijk de bijnaam ‘de Stedendwinger’ zou brengen.
Voor het eerst in de geschiedenis van de Tachtig Jarige oorlog werd voor de verovering van een stad een volledige insluitingslinie (circumvallatielinie) om een vesting gelegd. Later gebeurde dit vaker. Wat de circumvallatielinie van Groenlo uniek maakt, is dat deze voor het grootste deel nog intact in de bodem aanwezig is.
26 september 2004
Op zaterdag 18 september klommen velen op de fiets om de tocht uitgezet langs de circumvallatielinie af te leggen. Wat er onderweg allemaal te zien en beleven viel, vind u hier.
14 september 2004
Uit de Gelderlander :
Op uitnodiging van de gemeentes Groenlo, Eibergen en Lichtenvoorde waren ongeveer 70 belangstellenden aanwezig op Erve Kots in Lievelde voor een informatieavond over de circumvallatielinie. Onder de genodigden de betrokken grondeigenaren, vertegenwoordigers van verenigingen en de genoemde gemeentes.
2 augustus 2004
30 juli 2004
Doel van de bijeenkomst was het geven van informatie en het bekijken van een mogelijke toekomst voor (delen van) de circumvallatielinie, aldus de inleider van de avond, dhr. Gerrits, wethouder van de gemeente Groenlo.
Hierna werd het woord gegeven aan de heren Van der Pluijm en Nijs die een overzicht gaven van de geschiedenis van de insluitingslinie. Aansluitend was het de beurt aan dhr. Geerse van Andries Geerse Stedebouwkundige, i.s.m. Taken Landschapsplanning BV. Hij zette het plan van aanpak uiteen aan de hand van het boekje 'Projectplan Circumvallatielinie Groenlo' dat aan iedere aanwezige bij binnenkomst was uitgereikt. Na een korte pauze volgde de presentatie van dhr. Kocken van ADC Heritage waarin verschillende voorbeelden gegeven werden hoe archeologie aan het publiek gepresenteerd kan worden.
Na deze voordracht was er gelegenheid tot het stellen van vragen, waarna overgegaan werd tot het informele gedeelte van de avond. Onder het genot van een drankje werd nog lang nagepraat. Er bleek met name veel belangstelling voor de kaart waarop de circumvallatielinie van 1627 geprojecteerd is op de huidige situatie. Veel grondeigenaren waren benieuwd welk stukje linie precies onder hun land te vinden zou moeten zijn.
Domeinnaam www.circumvallatielinie.nl geregistreerd.
Uit de Gelderlander :
Informatie over 'Circumvallatielinie in de kijker' op 18 september 2004 is hier te vinden.
7 juni 2004
De redoute aan de linie toegevoegd.
3 juni 2004
Onder 'Geschiedenis' is 'De belegering van Grolle (1627)' toegevoegd.
20 mei 2004
Eerste versie van de internetpagina 'Circumvallatielinie rondom Groenlo' online.
In een testfase, dus alleen gezien door een zeer select gezelschap...
